Vragen en antwoorden

Zijn methodes niet te doelgericht? Hechten ze niet te veel waarde aan het ik dat iets wil bereiken? 

Interessante en actuele vragen waarover je héél veel kan zeggen. We geven slechts enkele aanknopingspunten waarmee je hopelijk een volgende stap kan zetten op jouw persoonlijke weg. 

Methode is gestolde ervaring

Voel je weerstand tegen het woord methode? Dan kan je evengoed spreken van praktijk, of discipline, of weg, of spirituele traditie. Die woorden drukken natuurlijk niet exact hetzelfde uit. Maar ze wijzen allemaal in de richting van een samenhangend geheel van gebruiken, aanwijzingen, gedragingen, regels, tips, wijsheid, kennis… Je kan het ook gestolde ervaring noemen. 

We hebben natuurlijk allemaal onze hoogst persoonlijke weg te gaan. Maar we mogen daarbij steunen op de gestolde ervaring van vele generaties die ons zijn voorgegaan. 

Methode is een middel, geen doel

Het woord methode geeft goed aan dat ons mediteren en bidden geen doel op zichzelf is. Het zijn middelen. Voor christenen is het doel de ontmoeting en de vereniging met God in Christus. Voor boeddhisten zal dat doel anders zijn, ook als ze gelijkaardige praktijken toepassen zoals mantrameditatie. 

Het doel voor ogen houden, kan je behoeden voor de valkuil om angstvallig en krampachtig vast te houden aan de methode. Dan maak je van de methode een afgod. Christenen bidden in de psalmen letterlijk: steeds houd ik mijn ogen gericht op de Heer (Ps 16). 

Het doel ligt voorbij alle methodes

De methode alleen is onvoldoende om het doel te bereiken. Onze inspanning om God te bereiken, kan alleen slagen als God ook naar ons toekomt. Dat is de genade. Hetzelfde kan je zeggen van de stilte. Vele spirituele meesters benadrukken dat ons verlangen naar stilte en naar God al genade is. 

Als we het doel bereiken, hebben we geen methode meer nodig. In de hemel zullen we niet bidden, maar van hart tot hart communiceren met God, zonder methode en zonder belemmeringen. Op topmomenten in ons spirituele leven mogen we daar misschien even van proeven. Dan is het natuurlijk passend dat je alle methodes laat vallen. Johannes van het Kruis merkt ironisch op dat als je je eindpunt bereikt en toch nog op weg wil gaan om het eindpunt te bereiken, je van het eindpunt verwijderd zal raken. 

Maar zelfs de grootste mystici, zoals Teresia van Avila, waarschuwen dat als die topmomenten voorbij zijn, we toch weer onze inspanning om te bidden en te mediteren moeten oppakken. 

Trouw aan een methode behoedt je voor oppervlakkigheid

Als je je verdiept in een christelijke gebedstraditie dan merk je dat het accent gaandeweg verschuift van dat wat ik doe naar dat wat mij geschonken wordt (de genade) en vervolgens naar diegene die schenkt. Methode en het ik verschuiven naar de achtergrond naarmate je je verdiept. 

Veel mensen ervaren die omvorming als moeilijk en pijnlijk. Zelfs als een proces van sterven aan je ik. Trouw blijven aan een traditie kan je behoeden voor de valkuil om op die moeilijke momenten weg te lopen. Om spiritueel te gaan shoppen. Want dan blijf je oppervlakkig en mis je de kans om in de diepte van je bestaan te duiken.

Een andere valkuil is dat je te snel wil gaan. Je kan je ik maar loslaten in de mate dat je geworteld bent in liefde en trouw. 

Kies de methode die past bij je persoon

Verschillende spirituele tradities hebben niet alleen verschillende methodes. Ze verschillen ook in de mate waarin ze methodes belangrijk vinden. De ignatiaanse spiritualiteit van de Jezuïeten, bijvoorbeeld, maakt veel ruimte voor systematiek en methode. In de Karmelitaanse spiritualiteit zijn methodes van ondergeschikt belang en primeert het liefdevol aanwezig zijn bij de Aanwezige. 

Het is belangrijk dat je de tijd neemt om een spirituele traditie te vinden die past bij je temperament en die jouw diepste verlangen aanspreekt. Heb je die gevonden? Oefen je dan in trouw, ook in de moeilijke momenten.